De schans die eeuwenlang de stadsrand van Amsterdam heeft gevormd wordt grotendeels bereden door de oudste tramlijn van de stad - zowel de oudste paardentramlijn als de oudste elektrische. De oudste lijn kreeg het nummer 10, want zij bediende niet de belangrijkste buurten of de buurten waar De Belangrijke Mensen woonden. De lijnen 1 en 2 reden daarheen. Of de lijnkleur rood met de gedachte aan de arbeidersbuurten waardoor zij rijdt is bedacht valt niet te zeggen. Zij heeft ook tijdenlang de "dure" Plantage bediend, en de Weteringschans is het betere woongedeelte van de stadsrand.
De mooiste straat van Europa maakt er deel van uit, de Sarphatistraat. De schans is een aaneenschakeling van lieux de mémoire, voor de stad als geheel en voor mijzelf, als onderdeel.
Ik loop vaak langs de schans dezer dagen, om ziekenhuisbezoek van mij af te schudden - eigen bezoek aan een polikliniek of aan mijn moeder die in een jaar geestelijk en lichamelijk tot bijzonder kleine proportie is weggeschrompeld. Het wandelen leidt af en moet ook goed zijn voor conditie en misschien wel tegen overgewicht. Ik hoef deze route verkeerstechnisch gesproken niet te volgen maar het gaat bij wandelen helemaal niet om de kortste of meest logische verbinding.
Startpunt nu is het Weesperplein, zoals vermeld in mijn avatar, het punt waarop wij plachten over te stappen van lijn 5 op lijn 10 naar het Timorplein. Een halte die niet meer bestaat en ook lijn 10 komt niet meer langs dat punt. De verbindingen van mijn jeugd zijn verbroken. Tramlijn 5 is geheel verdwenen in deze buurt.
Het Frederiksplein was in mijn jongste jaren de plaats waarvan met ontzag vermeld werd dat het Paleis voor Volksvlijt er gestaan had. Daarvan was alleen nog "de galerij" over - er was maar een Galerij in Amsterdam. Ik ben er een keer geweest en ik zou niet meer kunnen zeggen wat de attractie er van was behalve dan dat je er eens geweest moest zijn. Die kans was er tot 1960, toen werd zij gesloopt voor de Nederlandsche Bank.
Vreemd eigenlijk dat ik dat gebouw en het plantsoen aan de overkant van de rijbaan, met fonteinen die het lang niet altijd doen, en de knakenpaal, gevoelsmatig nog steeds als nieuw zie.
En nieuw in het plantsoen is wel een soort beeldhouwwerk in de vorm van een kale wijdvertakte omgewaaide boom, gewijd aan Walraven van Hall, "bankier van het verzet". Ik heb een keer een intreegroepje van eerstejaars begeleid waarin zowel een neef als een nicht van Oom Wally zaten, wat mij het gevoel geeft alsof ook ik een iets persoonlijker band met hem heb. In het Verzetsmuseum loopt een tentoonstelling die aan hem gewijd is.
Veel gedenken van bezetting en verzet aan de schans, hierover later meer.
Het team van radioprogramma Transkul hield in het begin vergaderingen in het Koffiehuis van den Volksbond aan de kop van de Kadijken. Volgens mij wordt er wel alcohol geschonken. Maar de Volksbond was ook niet tegen alcoholgebruik, de bond was tegen alcoholmisbruik. Nu passeer ik via de aftakking Fokke Simonszstraat een opvangcentrum van iets wat Stichting Volksbond heet:
De Stichting Volksbond Amsterdam (SVA) is opgericht in 1987 en komt voort uit de Amsterdamse afdeling van de Koninklijke Algemene Vereniging Volksbond tegen Drankmisbruik, een vereniging die zich bezig hield met alcoholmatiging in de jaren tachtig van de 19de eeuw.
De Volksbond is dus het mikpunt van kritiek geweest vanwege de geheelonthoudende christen-anarchisten en anderen. "De dronkaard was ooit een matig mensch". De strijd is nu zo te zien geheel opgegeven.
Ik besluit de wandeling aan de hand van gedenkplaatsen nu bij het Leidsebosje dat allang geen Leidsebosje meer is. Verderop naar het zuidwesten weet ik een bardame die in een aandachttrekkend t-shirt liep toen we er eerder in de week geen theetje of zoete melk met room gingen drinken. Vandaag ben ik onbelangrijk, een behartenswaardige zaak die ik bij dezen vermeld.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten