Willigis Jäger is benedictijn, therapeut en zenmeester. In deze hoedanigheden schrijft hij ook boeken over mystiek. Elke golf is de zee is een interviewboek waarin uitgelegd wordt waarom de mystiek de toekomst is voor de Kerk - iets wat Rahner en Maurin op hun manier al eerder betoogd hebben. Mystiek is evenwel in protestante kring welhaast per definitie verdacht en in de roomse Kerk moet zij ingepast worden in de dogmatiek. Omdat de transpersoonlijke gewaarwording (een van de aanduidingen die Jäger gebruikt) zich niet laat insnoeren in de Schrift of in dogmatiek bevinden mystici zich van oudsher aan of over de rand van de Kerk. Misschien wordt het met het leeglopen van de kerken wat minder. Jäger is niet uitgetreden of geëxcommuniceerd.
Hij beklemtoont sterk dat de "oosterse" weg slechts dient om te onderstrepen hoezeer de mystieke traditie deel uitmaakt van het christendom zelf.
Langs het boek in enkele treffende citaten:
God wil niet vereerd maar geleefd worden (30)
Jäger ziet God niet als het of de Geheel Andere die buiten de geschapen wereld staat. De mystieke ervaring is blijkbaar het doorbreken van dit besef. Hij geeft er hier geen beschrijving van.
Niet de hersenen produceren een bewustzijn maar het bewustzijn creëert zichzelf vormen en ook een brein(...) Het intellect is een bepaalde manifestatie van de geest en het brein is niets anders dan een materiële verdichting van geestelijke energie. (45)
Een mooie uitdrukking maar er dient wel bij gezegd dat "het brein" dan niet de concrete hersenen als lichaamsdeel zijn.
Het licht kunnen wij met onze ogen niet zien. Licht maakt zichtbaar, maar is zelf onzichtbaar (55)
Toen ik de passage uit Die fröhliche Wissenschaft las vroeg ik mij af hoe atheïstische poseurs zich nog op Nietzsche durven te beroepen. Zij hebben niet gelezen laat staan begrepen wat God is dood wil zeggen. De uitspraak kan net zo goed gebaseerd zijn op een mystieke ervaring. Een conclusie die Jäger dan ook trekt:
...Nietzsche die bij de rots van Sils Maria kennelijk een 'verlichting' heeft gehad. Ook zijn 'God is dood' is vermoedelijk de uitdrukking van een mystieke ervaring (60)
Wat jaren geleden deed ik een soort werkgroep van een dag over hoe men dromen moet interpreteren en eventueel inkaderen in het waakbewustzijn. Het was wat moeilijk kiezen om een ter sprake te brengen die regelmatig terugkwam, want daar ging het om. Ik koos voor een nachtmerrieachtige droom die ik eigenlijk al jaren niet meer had: ik bevind mij alleen aan het strand en word plotseling overvallen door een huizenhoge golf die uit het niets lijkt te komen.
De cursusleidster zag er niet per se een nachtmerrie in. Zij interpreteerde het als een uitnodiging tot spel van de golf, een uitnodiging die ik als bedreiging zag. Speel mee en wees niet meer bedreigd. Ik moest aan deze opmerkelijke interpretatie denken bij deze zin bij Jäger:
We zijn de zee die met het strand speelt (80)
Dit spreekt voor zich:
Het belangrijkste element van iedere spirituele ervaring is de tijdloosheid (102)...Het hiernamaals is niet iets wat zich ooit in de toekomst zal voordoen maar is iets wat buiten de tijd ligt: de tijdloosheid. (103)
Wie "de wetenschap" als aansporing tot atheïsme ziet weet niet genoeg van "wetenschap":
De eerste dronk uit de beker van de natuurwetenschap maakt atheïstisch, maar op de bodem van de beker wacht God (Heisenberg) (112)
Max Planck: "Alle materie ontstaat en bestaat slechts door de eigen kracht die de atoomdeeltjes aan het trillen brengt en hen in het kleinste zonnestelsel dat atoom heet, bij elkaar houdt. (...) Wij moeten achter deze kracht een bewuste, intelligente geest veronderstellen. Deze geest is de oergrond van alle materie! Niet de zichtbare, maar vergankelijke materie is de reële, ware werkelijkheid, maar de onzichtbare, onsterfelijke geest! Omdat geest op zichzelf echter eveneens niet kan bestaan, maar alle geest een wezen toebehoort, kunnen wij niet anders dan het bestaan van geestelijke wezens aannemen." (116-117)
Nog wat voor zich sprekende citaten:
Alles is doordrongen van de ene geest die in de kosmos met zichzelf communiceert. (120)
Wanneer ik ervaar dat het opstaan 's morgens en het aantrekken van mijn pantoffels een diepreligieuze handeling is, dan heb ik ontdekt wat religie is. Religie is het leven en het leven is religie. (147)
Mystiek en verbondenheid met de natuur zijn twee kanten van dezelfde medaille. (163)
God is wording, ik las het voor het eerst bij Henri van den Bergh van Eysinga maar het is een ouder inzicht:
De wereld is geen 'schepping' Gods waarin aan het begin der tijden alles voor eens en voor altijd zijn plaats heeft gekregen. In werkelijkheid is ze een levendig evolutieproces. Ze wordt gaande gehouden door de liefde - het vermogen van het zijnde tot zelftranscendentie. (122)
Voor de zekerheid: Jäger ziet niets in de streven-naar-succesdrift die bij New Age hoort, of in spiritualiteit als middel om beter te functionren in de maatschappij (waarover hij zich verder niet in kritische zin uitlaat). Een advies:
Sluit vriendschap met je angst en woede! Ze horen bij jou! Het is levensenergie (178)
Een citaat dat ook bij een schrikdroom over een vloedgolf zou horen.
- Willigis Jäger, Elke golf is de zee - mystieke spiritualiteit. Rotterdam: Asoka. Vele herdrukken sinds 2003.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten